Seismisch-Risico, Stikstof-Fabrieken en de rol van de Gas-Rotonde…,

Draagt de bouw van Stikstof-Fabrieken bij aan extra Seismisch-Risico…

… en welke rol speelt/speelde de Gas-Rotonde daarbij?

… ik vrees dat we daar een geheel nieuw probleem beetpakken waar publiekelijk nog steeds weinig over gerept wordt.

=== extra stikstoffabrieken eerst wel en toen weer niet, en nu weer wel ===

Het is een complex verhaal…,

dat op zich weinig te maken had met de mijnbouwschade-problematiek in Groningen. 

Heel in het kort:

Het wel of niet noodzakelijk zijn van (extra) stikstoffabrieken en (extra) stikstofconversie-capaciteit in stikstofverrijkingsinstallaties voor aardgas heeft alles te maken met de Nederlandse positie als Gas-Rotonde voor de West-Europese aardgasmarkt…

en tegelijkertijd maar heel weinig met (toekomstige) leveringszekerheid van aardgas voor de Nederlandse thuismarkt of de (noodzakelijke) energie-transitie van gas naar (volledig) duurzaam…

en daarmee dus ook niet of nauwelijks met het gewenste (versnelde) afbouwscenarie van de Groningse gaswinning naar nul in 2030.

Deel 1) Stikstofverrijking en Gasopslag

=== noodzaak stikstoffabrieken, een fabeltje===

Ons wordt nu al een paar jaar wijsgemaakt dat het heel lastig, duur en tijdrovend is om ons huidige gasnet (snel maar gefaseerd) geschikt te maken voor Hoog Calorisch Gas (HCG) i.p.v. het huidige Groningse gas dat zogenaamd Laag-Calorisch-Gas is (LCG).

In plaats daarvan wordt ingezet op middels stikstof-verrijking (in stikstof-verrijkingsinstallaties) het gasnet nog langdurig te kunnen voorzien van LCG (⇒ pseudo-Gronings-gas).

Daar bouwen we dan een paar extra stikstoffabriekjes voor…

en klaar…;

… of toch niet?

Nee dus.

Stikstofverrijkingsinstallaties en stikstoffabrieken hebben noodzakelijkerwijs maar een beperkte capaciteit om geïmporteerd HCG om te zetten in LCG.

Om 's winters…, in het stookseizoen (ruim)voldoende LCG beschikbaar te hebben is het ’t beste die stikstoffabrieken en stikstof-verrijkingsinstallaties het hele jaar door elke dag op volle kracht te laten werken om daarbij buiten het stookseizoen elke dag weer de (aan het eind van het stookseizoen volkomen uitgeputte/lege) gasbuffers weer op 'oorlogssterkte' te brengen voor het komende stookseizoen.

Dat betekent dat je twee (of eigenlijk drie) soorten gasbuffers krijgt:

• buffers voor onbehandeld (geïmporteerd) HCG

⇒ voor HCG gebruikers in m.n. de industrie

⇒ als tussenbuffer/werkbuffer/voedingsbuffer voor de stikstofverrijkingsinstallaties 

Door de (verondersteld) vrij constante aanvoer van (geïmporteerd) HCG kunnen de HCG-buffers relatief klein blijven en bovendien (vergelijkbaar met de huidige situatie) behoudend worden 'bediend'.

⇒ dat wil zeggen dat de fluctuatie in HCG-opslagvolume relatief constant en beperkt kan blijven zolang niet ook (wegens gebrekkige aanvoer) de reserve-buffercapaciteit moet worden aangesproken en daardoor incidenteel de HCG-buffers dus meer dan gemiddeld worden leeggetrokken om aan de momentane vraag te voldoen.

Zolang dat laatste niet gebeurt blijft het toegevoegd seismisch risico voor op- en om-wonenden van HCG-buffers beperkt.

• extra grote buffers voor LCG…

… waarin m.n. buiten het stookseizoen de productie van de stikstofverrijkingsinstallaties wordt opgeslagen tot het moment van gebruik.

Door het meer stookseizoensgebonden LCG-gebruik is ook fluctuatie van LCG-opslag in LCG-buffers anders dan die van HCG-buffers.

De wanverhouding tussen het veel grotere LCG-gebruik gedurende het zogenaamde het stookseizoen en dat daarbuiten heeft grote consequenties voor het gebruik van de LCG-buffers:

⇒ c.a. ≥80% van het gasgebruik door huishoudens, kantoren, scholen, instellingen en MKB-bedrijven vindt plaats in het stookseizoen (okt/nov-maart/april)…,

⇒ de buffers moeten zo groot zijn dat zij eind oktober ≥60% van het gemiddeld jaarverbruik kunnen bevatten…,

⇒ in april, dus aan het eind van het stookseizoen, zijn deze buffers dan steevast compleet leeg/uitgeput…,

⇒ om dan dan weer moeizaam gevuld te worden met de dagelijkse overproductie van de stikstoffabrieken.

Dit in seizoensritme steeds weer vullen en leegpompen zorgt ervoor dat met name buffers in z.g. voormalige gasvelden (Norg, Langeloo, Alkmaar en Bergermeer) enorme seizoensgebonden bodembewegingen (bodemdaling en bodemstijging van vele centimeters - ≤15cm/jaar)moeten doorstaan.

Gevolg is dat ik denk (en ook anderen) dat het op ’t criminele af is om via deze omweg…,

een ook nog eens gas/energieverslindende omweg…,

ons middels extra stikstofverrijkingsinstallaties zo lang mogelijk 'verslaafd' te houden aan pseudo-Gronings-gas.

De gefaseerde snelle ombouw van ons gasnet naar HCG is een veel beter alternatief dat zowel technisch en financieel goed haalbaar en mogelijk op relatief korte termijn. Bovendien wordt daarmee met behoud van bestaande infrastructuur tevens de weg vrij gehouden voor het huishoudelijk gebruik van duurzame alternatieven als waterstofgas c.q. Bio-gas in de toekomst.

deel 2) Seismisch risico rond Gasbuffers

=== Seismisch effect op de gasbuffers ===

er is/lijkt nog helemaal niet (serieus) naar gekeken…,

ook niet daar waar gasbuffers zijn/worden gerealiseerd in voormalige/lege aardgasvelden zoals de uitgeproduceerde lege velden in de regio rond Alkmaar en het Drenths-Groningse grensgebied bij Norg/Langelo.   

Wie bedenkt dat m.n. in de Regio rond Alkmaar in het recente verleden, als gevolg van de gaswinning al diverse bevingen van 3-3,5 (⇒vergelijkbaar met de zwaarste bevingen in Groningen en Drenthe) hebben plaatsgevonden…,

en dat in deze regio bij een flinke beving 2x-4x zoveel mensen getroffen kunnen/zullen worden (op gemiddeld nog slappere grond dan in Groningen…,

die beseft dat juist het in dergelijke lege gasvelden moeten bufferen van enorme seizoensgebonden gasvoorraden wel eens zou kunnen betekenen dat het seismisch risico daar vormen gaat aannemen die zelfs hoger liggen dan de huidige in/onder het Groningen-Veld.

M.a.w. de 'stikstofverrijkingsrevolutie' is leuk voor de op- en om-wonenden van het Groningen-Veld…,

maar wat betreft het seismisch risico is er en reëel risico dat we erdoor van de regen in de drup geraken.

=== Nederland moet van het gas af ===

Er zijn een aantal belangengroepen die wel (terecht) hard roepen dat we van 't Gronings-gas af moeten maar waarvan niet iedereen niet de consequentie durft/wil te trekken dat we dan ook van het pseudo-Gronings gas af moeten…,

dat we het ons dus niet kunnen permitteren langdurig HCG om te katten naar LCG i.p.v. het net zelf zo snel mogelijk om te bouwen.

Er zijn zelfs (idioten/realisten?) die denken dat we door niet om te bouwen sneller helemaal van het gas af kunnen stappen en door over te stappen naar all-electric.

De gedachte is op zich niet helemaal wereldvreemd want zolang er goedkoop gas uit de gaskraan blijft komen zullen mensen minder geneigd zijn over te stappen op (kostbaarder) alternatieven.

Maar het gevaar van omkatten van HCG→LCG is dat daardoor juist voor langere tijd veel meer i.p.v. minder CO₂ wordt uitgestoten.

deel 3) De Gasrotonde

=== Stikstoffabrieken en Gas-rotonde Nederland ===

1. Aangezien in de loop der tijd de winningsdruk van m.n. het Groningen-veld steeds verder terug loopt neemt daarmee ook de snelheid af waarmee gevarieerd kan worden in de productie om zo flexibel in te kunnen spelen op de vraag op piekmomenten.
2. ⇒ Er worden stikstoffabrieken gebouwd. De stikstofverrijkingsinstallaties waren in eerste instantie bedoeld om bij piekvraag in 't stookseizoen toch voldoende (pseudo)Gronings-gas te kunnen leveren ook als de momentane productie-capaciteit daartoe niet toereikend was door bijmenging van stikstof aan overige beschikbaar gas. 
3. Hiermee bied je als gasland zekerheid aan je afnemers (m.n. in het buitenland) dat je altijd kunt voldoen aan de vraag, ook op piekmomenten.
4. De Mijnbouwschadeproblematiek rond de winning van aardgas in Groningen is zeker na de Beving van Huizinge extra reden tot zorg war het de productiecapaciteit en leveringszekerheid van (pseudo)Gronings-gas betreft; de roep de gaswinning te verminderen om het seismisch risico te laten afnemen werd steeds groter.
5. ⇒ Plannen voor extra stikstoffabrieken. Als oplossing werd door sommigen aangedragen dat de bestaande stikstoffabrieken een oplossing zouden kunnen bieden voor het doelbewust verminderen van de productie.
   Als die fabrieken meer pseudo-Gronings-gas zouden maken zou de productie van Gronings-gas sneller omlaag kunnen en zou daarmee naar alle waarschijnlijkheid tegelijkertijd ook het seismisch risico afnemen. 
6. Maar daarvoor waren die stikstofverrijkingsinstallaties helemaal nooit bedoeld geweest. Bovendien zou je dan eigenlijk al gauw meer stikstoffabrieken nodig hebben om de leveringszekerheid op peil te houden (ten koste van hogere productiekosten).
7. ⇒ toch geen nieuwe stikstoffabrieken. Tegelijkertijd mochten buitenlandse afnemers niet het vertrouwen verliezen in de door Nederland gegarandeerde leveringszekerheid; M.a.w. de productie van het Gronigen-veld moest op peil blijven en extra stikstofconversiecapaciteit zou juist het tegendeel bewerkstelligen.
8. Om die reden belandde zelfs de reeds lang geplande extra stikstoffabriek bij Zuidbroek weer in de de mottenballen; als argument werden de o.a. hoge(re) kosten aangevoerd, maar waarschijnlijk was het slechts een poging om de ederlandsepositie in de gasrotonde-strategie te kunne verstevigen, immers daarvoor was de productie van (echt) Gronings-gas cruciaal.
9. Inmiddels zitten we ergens in 2017 en wordt steeds duidelijker dat de kosten van schadeherstel als gevolg van alle mijnbouwschade blijven oplopen en uiteindelijk heel Groningen letterlijk op de schop zou moeten om meer schade te voorkomen en voldoende veiligheid te kunnen garanderen voor op- en om-wonenden.
   De osten worden te hoog productie moet verder terug en begin 2018 besluit Wiebes na de Beving van Zeerijp zelfs de gasproductie voortijdig af te bouwen naar nul.
10. Als er geen Gronings-gas meer geproduceerd wordt ligt het voor de hand dat er gefaseeerd wordt omgschakeld naar andere energiebronnen en dan ligt 'gewoon' gas dat niet alleen in Nederland maar vrijwel overal ter wereld wordt gewonnen 't meest voor de hand zolang er nog onvoldoende duurzamer energie beschikbaar is.
    Maar een dergelijk omschakeling past niet/slecht in de Nederlandse strategie va de Gasrotonde, bovendien betekent het dat er heel lastig alsnog besloten kan worden het restant (≥400.miljard Nm³) Groningsgas alsnog ooit te winnen.
    ⇒ hiermee komt de extra stikstoffabriek weer in beeld, niet omdat daarmee voor langere tijd de leveringszekerheid van gas maar wel de blijvende behoefte en afhankelijkheid van (pseudo)Gronings-Gas kan worden bevorderd. 

======

Aanvankelijk hadden de plannen voor het bouwen van extra één of meer stikstoffabrieken en bijbehorende stikstofverrijkingsinstallaties voor de conversie HCG→LCG dus helemaal niets van doen met het stoppen of zelfs maar verminderen van de gaswinning in Groningen.

Het was een puur economisch motief om de de in wording zijnde Gasrotonde extra gestalte te geven.

Nederland wilde haar leidende rol als gasdistributeur voor (West-)Europa veilig stellen…

en aangezien een flink aantal West-Europese landen al jaren/decennialang 'verslaafd' waren aan Gronings-gas moest zeker gesteld worden dat te allen tijde de buitenlandse en binnenlandse vraag naar LCG uit/via Nederland gegarandeerd opdat m.n. buitenlandse afnemers zich niet genoodzaakt zouden zien over te stappen naar HCG wat ze overal vandaan konden betrekken, daar heb je in principe Nederland (en 'onze' gasrotonde) helemaal niet voor nodig…,

en als die buitenlanden eenmaal onafhankelijk zouden zijn van Nederlandse gasleveranties (niet meer afhankelijk van NL-LCG) dan zou dat een bom betekenen onder de toenmaals zeker nog als onmisbaar geachte gasbaten.

Met de beving van Huizinge veranderde alles…,

de gaswinning in Groningen zelf kwam ter discussie te staan…,

en daarmee (vreemd genoeg) eigenlijk ook het bestaansrecht van de Gasrotonde zelf.

Er was de beleidsmakers derhalve waarschijnlijk alles aan gelegen de gaswinning uit het Groningen-veld als onmisbaar te bestempelen en dus de productie op peil te houden…,maar dat zou lastiger worden door het bouwen van de reeds geplande extra stikstoffabrieken. Want met extra capaciteit voor stikstofverrijking zouden de voorstanders van het stoppen van de gaswinning in Groningen (wij dus) al snel kunnen wijzen op de mogelijkheid het wegvallen van de winning van Gronings-gas te compenseren met pseudo-Gronings-gas gemaakt van (geïmporteerd) HCG.

Dus werd de nadruk gelegd op de noodzaak van doorwinnen i.v.m. met de leveringszekerheid...; tegelijkertijd kwam werd de geplande bouw van o.a. de extra stikstoffabriek op ijs gelegd. Voor dat uitstel werden allerhande goede en slechte argumenten va stal gehaald en misbruikt.

Ondertussen groeide de mijnbouwschadeproblematiek in Groningen Den Haag en NAM letterlijk boven het hoofd...,

met als voorlopig hoogtepunt dat Minister Wiebes afgelopen voorjaar zijn (z.g.) revolutionaire besluit nam de gaswinning in Groningen versneld af te bouwen.

Inmiddels waren buitenlandse afnemers ook niet gek en werd o.a. in België en Duitsland besloten de gasnetten gefaseerd en versneld om te bouwen van LCG→HCG.

Daarmee verviel de noodzaak voor de stikstofverrijking van HCG→LCG t.b.v. de export en het daarmee op peil houden van de (export)gasbaten…,

tegelijkertijd verviel daarmee vreemd genoeg ook de 'noodzaak' de geplande bouw van extra stikstoffabrieken uit te stellen om daarmee de noodzaak de winning van Gronings-gas te kunnen benadrukken…;

maar ook de noodzaak om ze wel te bouwen…,

tenzij je natuurlijk (zoals) nu doet alsof de complexiteit, kosten en tijd die de ombouw van het gasnet van LCG→HCG/BioGas/H₂ te zo groot zou zijn…;

en dat het dus beter/gemakkelijker was om maar gelijk van LCG over te stappen op alternatieven als grootschalige warmtenetten danwel elektriciteit.

Het belang van het ontkennen van de mogelijkheid het gasnet versneld en gefaseerd om te bouwen van LCG→HCG lijkt lastig te verklaren.

Maar als je de voorgestelde gas-alternatieven bekijkt dan valt toch al gauw op dat die allemaal de rol van grootschalige energiebedrijven veilig lijken te stellen.

Een grootschalig warmtenet met restwarmte van de industrie is lastig te regelen door particuliere huiseigenaren, VVE.'s en bewoners…,

hetzelfde geldt voor grootschalige seizoensoverbruggende opslag van elektriciteit.

Door mensen (verplicht) af te koppelen van het gasnet verklein je de innovatie kleinschaliger lokale initiatieven waarbij elektriciteit (van PV of wind) wordt omgezet in H₂ en seizoensoverbruggend op te slaan, iets dergelijks geldt ook voor het invloeden van BioGas in het gasnet, als er geen Lokaal) gasnet meer is kan je BioGas weer beter omzetten in elektriciteit die dan weer door de grote energiemakelaars.

Ook de aanstaande afschaffing (officieel versobering) van de salderingsregeling past in die trend...;

Je zou dus bijna veronderstellen dat er bewust beleid achter zit.

Terug naar de stikstofverrijking van HCG→LCG zelf.

Het proces tart elke logica als je kijkt naar de klimaatdoelen, het proces in de te verwachtte omvang gaat jaarlijks zoveel extra energie (lees gasverbruik) kosten (naar verluid het equivalent van 't elektriciteitsgebruik van ca. 500.000 huishoudens) met als gevolg dat daarmee jarenlang juist behoorlijk veel extra (en volkomen onnodig) CO₂-uitstoot, i.p.v. daarmee de CO₂-uitstoot zoals gepland te verminderen.

=== ontstaan en doel van de Gas-Rotonde ===Waarom wilde en wil Nederland de Gas-Rotonde van/voor West-Europa zijn/blijven?
===

Om te beginnen gaat het om de economie, en wel meer precies de rol die Nederland had, heeft en hoop(te) te houden als leverancier en distributeur van aardgas in West-Europa.

Met de vondst van het destijds grootste aardgasreservoir ter wereld in Groningen heeft Nederland zich in de '70 ontwikkeld tot de centrale leverancier en markt voor aardgas in de EEG/EG/EU.

Maar ook het grootste aardgasveld van Europa raakt langzaam maar zeker leger en op een gegeven moment is ook ons aardgas op, en dat geldt ook voor de talloze kleinere aardgasvelden op Nederlandse bodem en de Noordzee; en als het gas eenmaal (bijna) op is dat slecht voor dat deel van onze economie die afhankelijk is van de productie, distributie en verkoop van aardgas.

Vanuit dat standpunt gezien is het dus van belang de Nederlandse rol centraal punt in de aardgasmarkt voor West-Europa te behouden, maar hoe?

De list die begin deze eeuw werd verzonnen heeft alles te maken met de bijzonderheid van het Groningse-gas dat gas is zogenaamd laag-calorisch, hetgeen wil zeggen dat het relatief veel stikstof bevat en daardoor een lagere verbrandingswaarde heef dan 'gewoon' aardgas. Doordat Nederland het Gronings-gas vanaf begin jaren '70 min of meer tot standaard heeft verheven voor huishoud-aardgas in grote delen van West-Europa zij alle installaties in die huishoudens afhankelijk van Gronings-gas…,

en juist dat laatste leek unieke mogelijkheden te scheppen om West-Europa afhankelijk te houden van Nederland als gasleverancier als ons land in staat zou blijven altijd voldoende (pseudo-)Gronings-gas zou kunnen leveren om aan de vraag te voldoen. 'Gelukkig' was het Groningen-veld nog lang niet echt leeg, je hoefde dus alleen maar te zorgen voor voldoende snel leverbaar gas ook als de piekvraag hoger zou zijn dan de momentane productie; en daarvoor hebben we al in de jaren '90 z.g. gasbuffers aangelegd, maar als het gas op raakt helpt ook een buffer niet meer. 

Maa wat nou als we ander gas en dus ook (goedkoop) geïmporteerd gas met een beetje extra stikstof zouden kunnen verrijken (en dus calorisch verarmen) waardoor we dat dat gas gewoon als (pseudo)Gronings-gas konden verkopen aan het buitenland, dan kon zowel het Groningen-veld gemakkelijker worden geëxploiteerd zelfs als de winningsdruk steeds verder afnam en je had maar relatief weinig extra stikstof-capaciteit nodig als je het hele jaar door de gasbuffers kon vullen met echt en pseudo Gronings-gas. Voorwaarde was en is dus wel dat het Groningen-veld dan helemaal op-geproduceerd kon worden, maar daamee sloeg je dan wel twee vliegen in een klap, want dan zouden buitenlandse afnemers niet op zoek moeten naar nieuwe leveranciers, zeker als je ook nog eens ander 'gewoon' hoog-calorisch gas zou kunnen blijven leveren, en met onze infrastructuur voor import en export van gas zaten we feitelijk al gebeiteld…,

… het idee van de Gas-rotonde was geboren.