Groningers als kikkers in een kuil
Hoe Nederland aan het gas ging...
... en Groningers de rekening betalen.
De Docu-film 'Geschenk uit de Bodem' is noch de eerste noch de laatste filmische documentaire die aan de gaswinning in Groningen aandacht besteedt...,
maar deze film doet het wel op een geheel eigen en bijzondere wijze; zij brengt in beeld welke gevolgen, vreugde en welvaart het aanvankelijke gevolg waren die Nederland en de Nederlander ten deel vielen na de 'onverwacht' grote gasvondst in 1959 bij het Groningse Kolham (Slochteren); maar het laat ook zien hoe klein Nederland is als de meer negatieve gevolgen van de gaswinning duidelijk worden, de huizen verzakken en de aarde regelmatig beeft en er zelfs woningen moeten worden afgebroken.
De film schets zeker geen volledig beeld, dat kan ook niet, maar ze geeft wel een bijzionder inkijkje in een deel van de huidige problematiek en de welhaast lachwekkend treurige wijze hoe e.e.a. wordt op- en aan-gepakt.
Een bus vol GBB-ers trok zondag 24 september naar het Nederlands Filmfestival in Utrecht. Daar vond in de Stadsschouwburg de premiere plaats van de documentaire “Geschenk Uit De Bodem,” van Paul Cohen en Martijn van Haalen. In Utrecht troffen zij ‘hoofdrolspelers’ en makers, tussen andere filmmakers en sterren van het doek.
 |
Documentaire “Geschenk uit de bodem” warm onthaald:
|
Het is een mooi en integer gemaakte, amusante documentaire geworden, die een deel van de problematiek prachtig in beeld brengt.
De documentaire geeft een beeld van hoe het gas inderdaad als een geschenk uit de bodem destijds in rap tempo over Nederland werd uitgerold en warmte en gemak in huishoudens bracht.
Gas dat huishoudens verloste de kolenkachel, kolengruis en het alom aanwezige roet op straat. Dit wordt geïllustreerd met prachtige tijdsbeelden van mensen die moeten of mogen kiezen voor gas, mensen die eigenlijk nog niet goed weten of ze daar goed aan doen maar die tegelijkertijd ook bang zijn de (welvaarts)boot te missen als ze niet meegaan in die lonkende nieuwe wereld van het schone gas.
De hele documentaire is in een raamvertelling geplaatst met als uitgangspunt de (met zeer Italiaans aandoend accent en timbre gesproken) oude Latijnse teksten van Plinius (c.a. 70 na Chr.) over het meelijwekkende maar desondanks trotste volk dat zich hier in Groningen een karig bestaan wist te bevechten door zich staande te houden in het door getijdengeweld geteisterde Friese/Groningse landschap.
Er lijken ook enkele passages aan toegevoegd die naadloos aansluiten bij de teksten van Plinius maar die de hebzucht van NAM en Overheid extra moeten benadrukken.
Er lijken ook enkele passages aan toegevoegd die naadloos aansluiten bij de teksten van Plinius maar die de hebzucht van NAM en Overheid extra moeten benadrukken.
 |
| Douglas Stewart in 1960 |
Wat de film ook bijzonder maakt is dat de makers kans hebben gezien uitgebreid te praten met Doug Stewart van ESSO.
Hij ontpopte zich als Amerikaan – zowel als de grondlegger van de gasexploratie en exploitatie in Nederland en zag kans ons in luttele jaren te laten overschakelen van kolen naar gas. Een gigantische operatie, die duidelijk wordt aan de hand van oude en nieuwe beelden.
Aan de hand van een paar journaalbeelden wordt duidelijk gemaakt dat de aarde het gas niet zonder slag, schok of stoot geeft. In de film blijven, op enkele treffende uitzonderingen na, regering en beleidsmakers nagenoeg buiten beeld. Maar de filmers hebben een goed oog voor een deel van de gevolgen van de gaswinning.
Hij ontpopte zich als Amerikaan – zowel als de grondlegger van de gasexploratie en exploitatie in Nederland en zag kans ons in luttele jaren te laten overschakelen van kolen naar gas. Een gigantische operatie, die duidelijk wordt aan de hand van oude en nieuwe beelden.
Aan de hand van een paar journaalbeelden wordt duidelijk gemaakt dat de aarde het gas niet zonder slag, schok of stoot geeft. In de film blijven, op enkele treffende uitzonderingen na, regering en beleidsmakers nagenoeg buiten beeld. Maar de filmers hebben een goed oog voor een deel van de gevolgen van de gaswinning.
Een kort relaas van Egidius Rietveld (Giedi), een van de voormannen van de GBB, en wat sfeerbeelden, schetsen een beeld van hoe Giedi de beving (van Huizinge?) ervoer. In de schuddende (voormalige) actiecaravan van de GBB - je ziet nog hoe Giedi 'm in clubkleuren schildert en klaar maakt voor gebruik - wordt een beving gesimuleerd en Giedi vertelt dat het inderdaad ongeveer zo aanvoelde en zo secondenlang doorging. Dat vervolgens iedereen geschrokken het huis uit vluchtte en in een soort gedwongen saamhorigheid op straat de ervaringen deelde om daarna toch maar (weer) te gaan slapen. Maar je ziet ook het op zich prachtige pand waar hij woonde. Het is zo ongeveer de enige keer in de film dat de schade (scheuren) in beeld komen, de rest van de film concentreert zich rond het (on)menselijke aspect van het schadeproces, ook met beelden van een confuus staflid van de NAM.
Dat gebeurt onder meer met beelden van grote (GBB-)acties, de fakkeltochten, de NAM-Gaat Beven en de bezetting vorig jaar van het CVW-gebouw, maar ook van een kleine GBB-actie in Siddeburen. Daar pogen Dick, Giedi, Bouk en... bij de plaatselijke supermarkt de Siddebuursters te mobiliseren; onbegonnen werk volgens zowel Dick als Giedi; voor je die Groningers zo kwaad hebt dat er echt wat gebeurt…. dan moet er echt wel wat gebeuren.
En dan de vogelaars die moeten kijken hoeveel tijdelijke vervangende huisvesting moet worden opgehangen voor bij sloop ook 'dakloos’ wordende mussen, vleermuizen en (voor de zekerheid) gierzwaluwen (die er niet zijn?).
De bewonersbegeleiders, de taxateurs van tuin en inboedel, de blije badkamerspecialist, en beetje bij beetje het leed en frustratie van met name drie families die uitgebreid worden gevolgd.
Men probeert er het beste van te maken. Ondertussen vragen de bouwvakkers/slopers zich af waarom nu uitgerekend deze woningen plat moeten. Hun leek het niet dat er nu juist met deze (doorzon)woningen veel mis was. Maar juist dat doorzoneffect maakte dat ze mogelijk niet voldoende bestand zouden zijn tegen...;
Ja waartegen eigenlijk?
Daarmee kom je aan het grote manco van de film. De documentairemakers beschrijven feitelijk met geen woord wat er nu eigenlijk aan de hand is en hoe dat komt. Wel valt af en toe het woord beving, maar waarom, waardoor…; ‘t Blijft een groot vraagteken, komt niet aan de orde.
Er is ook nog een bescheiden rol weggelegd voor Hans Alders, de man die alles begrijpend aanhoort, ja knikt, ja zegt, en nog een keer begrijpend knikt als hij op bezoek gaat bij mensen die tijdelijk ergens anders moeten wonen.
Een mooie metafoor voor de hele film, vormde het beeld van kikkers die willen ontsnappen uit een juist gegraven kuil. Met dreigende graafmachine vol impact op het leven van de twee 'opgesloten' kikkers, wordt de dreiging analogie met wat bewoners moeten meemaken verduidelijkt en versterkt. Aan het einde van de documentaire probeert een van de kikkers te ontsnappen aan zijn situatie door tegen de wand van de kuil op te springen, maar valt steeds weer terug. En probeert het dan weer. ….
Men probeert er het beste van te maken. Ondertussen vragen de bouwvakkers/slopers zich af waarom nu uitgerekend deze woningen plat moeten. Hun leek het niet dat er nu juist met deze (doorzon)woningen veel mis was. Maar juist dat doorzoneffect maakte dat ze mogelijk niet voldoende bestand zouden zijn tegen...;
Ja waartegen eigenlijk?
Daarmee kom je aan het grote manco van de film. De documentairemakers beschrijven feitelijk met geen woord wat er nu eigenlijk aan de hand is en hoe dat komt. Wel valt af en toe het woord beving, maar waarom, waardoor…; ‘t Blijft een groot vraagteken, komt niet aan de orde.
Er is ook nog een bescheiden rol weggelegd voor Hans Alders, de man die alles begrijpend aanhoort, ja knikt, ja zegt, en nog een keer begrijpend knikt als hij op bezoek gaat bij mensen die tijdelijk ergens anders moeten wonen.
Een mooie metafoor voor de hele film, vormde het beeld van kikkers die willen ontsnappen uit een juist gegraven kuil. Met dreigende graafmachine vol impact op het leven van de twee 'opgesloten' kikkers, wordt de dreiging analogie met wat bewoners moeten meemaken verduidelijkt en versterkt. Aan het einde van de documentaire probeert een van de kikkers te ontsnappen aan zijn situatie door tegen de wand van de kuil op te springen, maar valt steeds weer terug. En probeert het dan weer. ….
De film eindigt met 'hoopgevende' beelden. Giedi en Katja die de zin van het leven weer gevonden hebben door het leven in hun nieuwe tuin waar ze zoveel mogelijk gridloos en zelfvoorzienend en elk geval zelfredzaam leven. Hun oude huis staat er nog, maar ze hebben het opgegeven, tenzij NAM doet wat ze moet doen, zal het verder vervallen.
Je ziet één van de voormalige Jarino-bewoners de draad weer oppakken als hij een nieuwe voliere (z'n lust en z'n leven) bouwt zodat hij straks weer zijn geliefde vogeltjes bij huis heeft.
Een onderhoudende documentaire, met begrip voor ieders situatie in het proces. De film geeft weliswaar een verre van compleet beeld, maar dat kan voor buitenstaanders al schokkend genoeg zijn. Dat bleek al uit de reactie van de zaal tijdens de vertoning.
Je ziet één van de voormalige Jarino-bewoners de draad weer oppakken als hij een nieuwe voliere (z'n lust en z'n leven) bouwt zodat hij straks weer zijn geliefde vogeltjes bij huis heeft.
Een onderhoudende documentaire, met begrip voor ieders situatie in het proces. De film geeft weliswaar een verre van compleet beeld, maar dat kan voor buitenstaanders al schokkend genoeg zijn. Dat bleek al uit de reactie van de zaal tijdens de vertoning.
Hieronder de twee 'officiële' trailers die wel iets laten zien van de film, maar zeker geen compleet beeld.
Update TV:
De documentaire “Geschenk uit de Bodem” van Paul Cohen en Martijn van Haalen zou aanvankelijk op donderdag 4 december worden uitgezonden op TV, NPO2.
uitzending op maandag 13 november 2017 om 20:25uur op NPO2: 2Doc - Geschenk Uit De Bodem
Agenda speeldagen:
08-11-2017 - Groninger Forum Woensdag 8 November 2017 aanvang 19:30uur speelduur c.a. 2 uur tot 21:30uur
uitzending op maandag 13 november 2017 om 20:25uur op NPO2: 2Doc - Geschenk Uit De Bodem
Agenda speeldagen:
08-11-2017 - Groninger Forum Woensdag 8 November 2017 aanvang 19:30uur speelduur c.a. 2 uur tot 21:30uur
Geen opmerkingen:
Een reactie posten