vrijdag 14 oktober 2016

Mijnbouw en Bodembeweging - meten wat we willen en wat we moeten weten

Onafhankelijk Meten - Kan dat?

De afgelopen maanden heb ik op verschillende momenten mee mogen doen aan het circus van dat de NCG (Nationaal Coördinator Groningen)

Een aantal van de bijeenkomsten ging over de door velen in Groningen geuite wens te komen tot een beter en vooral meer door de gehele bevolking gedragen en vertrouwd instrumentarium of zelfs instituut dat de effecten van mijnbouw en mijnbouwschade dientengevolge door doelgerichte metingen in kaart zal brengen.

Binnen de huidige Groninger constellatie dus een uitgesproken kans voor het Circus van Hans Alders (NCG) het voortouw te nemen en met veel gebabbel partijen bij elkaar te brengen; 15 juni was het zover.
Als nieuwbakken lid van de werkgroep OMEM mocht ook ik aanschuiven bij verschillende werksessies die door de NCG waren uitbesteed aan het EPI-kenniscentrum (wie bedenkt zo'n naam?). Bij de eerste gelegenheid hield Hans Alders zelf een leuk, kort inleidend praatje en verontschuldigde zich dat hij maar kort aanwezig kon zijn omdat zijn bomvolle agenda hem noopte nog dezelfde middag ook een woninginspectie te doen (ongetwijfeld een versterkt exemplaar dat die dag werd 'opgeleverd').

Wie waren er genodigd:

  • NCG
  • EPI-kenniscentrum
  • TNO
  • Deltares
  • KNMI
  • LTO-Noord
  • Omgevingsdienst Groningen
  • GBB - Groninger Bodem Beweging
  • Gasberaad
  • OMEM
  • OSSG
  • VNO-NCW
  • Groningen Seaports
  • Chemiepark Delfzijl


Zelf dacht ik die dag voornamelijk een luisterend oor te zullen hebben en vooral niet al te veel  te zeggen; helaas ligt dat echter niet in de aard van het beestje en heb ik, niet gehinderd door enige formele kennis, toch een aantal keer m'n mond geroerd op het moment dat zelfs ik doorhad dat zaken anders werden voorgesteld dan de werkelijkheid die ik denk waar te nemen.

En ik hoop dan ook dat e&a. zal leiden tot een vruchtbare samenwerking tussen de aanwezige partijen bij het 'afdwingen' van een voor het monitoren, duiden en onderbouwen van de diverse vormen van mijnbouwschade/mijnbouw toereikend en vooral publiek gecontroleerd en aangestuurd meetinstrumentarium.
Dat daarbij tevens betrokken worden: het gehele al bestaande en toekomstige meetinstrumentarium van inclusief metingen (en vooral ook de ruwe data) van de NAM maar tevens die van de diverse overige mijnbouwers.

Dat dat niet eenvoudig zal zijn moge duidelijk zijn.
Naast het commerciële/financiële belang van de NAM en overige mijnbouwers moet ook het commercieel belang van de diverse (ongetwijfeld goedwillende en vertrouwingwekkende) leveranciers van meetapparatuur en monitoring niet worden veronachtzaamd/uitgevlakt. We moeten dus koste wat kost (ook ter bescherming van betrokkenen zelf) voorkomen dat men zich compromitteert omwille van de bedrijfsvoering.

Doel moet zijn om aan de hand van instrumentarium en alle beschikbare data en een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van…
  • alle mijnbouwactiviteiten
  • alle mijnbouwschade
  • de correlatie tussen bovengenoemde twee
  • de wijze waarop gemeten is, wordt en gaat worden
    • winningslocaties (gas, zout olie, bronwater, diep bodemwater)
    • wijze van winning
    • gebruikte hulpstoffen
    • gebruikte drukcompenserende maatregelen
    • bijvangst
    • gebouwsensoren 
    • infrastructuur
    • representativiteit voor opstellingspunt en omgeving
    • gebruikte apparatuur en het doel van dat gebruik.
  • de nu en in het verleden, mede op basis van metingen, genomen en te nemen beslissingen te kunnen controleren, en waar nodig beargumenteerd bij te sturen
  • of bestaande en toekomstige schade te verklaren zijn op basis van het complex van metingen dan wel één of meer specifieke metingen in specifieke gevalle.
  • mogelijke verbanden tussen specifieke schadevormen waarvan tot op heden door de mijnbouwers (categorisch) ontkend wordt dat er enig noemenswaardig verband tussen de mijnbouwactiviteiten en het zich voordoen van een dergelijk (zeldzaam of meer algemeen) voorkomend schadepatroon.
  • de metingen dienen een compleet morfologisch inzicht te geven in de geologische en geofysische gesteldheid, bewegingen en verandering in de bodem en daarmee de mogelijk interactie tussen op zich los van elkaar staande vormen van mijnbouw bloot te leggen en daarmee waar mogelijk bij te dragen een verklaren, duiden en voorzover mogelijk voorspellen. 

Toezicht op het meten
Betrouwbaarheid en onafhankelijkheid van een dergelijk compendium van instrumenten, opstellingspunten en meetgegevens moet worden gewaarborgd door een publiek toezichtsorgaan. Een publiek toezichtsorgaan waar zowel mijnbouwers als ook andere metingen verrichtende partijen verplicht zijn…
  • hun data aan te leveren
  • desgevraagd hun instrumentarium, meet, meetmethode en opstellingspunten…
    • … aan de wensen en eisen van het toezicht aan te passen;
    • … desgewenst en desgevraagd uit te breiden;
    • … open te stellen voor controles…
      • … die gerandomiseerd en zonder aankondiging vooraf op elk willekeurig momenten moeten kunnen worden uitgevoerd.
Het publieke toezichtsorgaan zou de mogelijkheid gegeven moeten worden tot…
  • het instellen van gericht onderzoek
  • het kunnen horen (onder ede) van betrokken partijen
  • het namens de toezichthouder doen van aangifte bij justitie
  • het kunnen zelf kunnen opleggen danwel aan het SODM (of andere instanties) kunnen adviseren van (een beperkt aantal) sancties
  • het aan kunnen schuiven bij diverse vormen van overleg aangaande de mijnbouw bij…
    • volksvertegenwoordiging
      • gemeente
      • waterschappen
      • provincie
      • landelijk
    • SODM

Een 'gevaarlijke’ suggestie zou kunnen zijn een dergelijke publiek georganiseerd toezichtsorgaan op te nemen als regionale toezichtskamers bij het SODM of nieuw op te richten onafhankelijke Mijnbouw-autoriteit waar ook het SODM zitting in zou kunnen hebben.
Groningen zou op deze wijze een soort bestuurlijke proeftuin worden op dit gebied.
Verder zou volledige incorporatie waarschijnlijk verregaand afbreuk kunnen doen aan het onafhankelijk karakter van van dit toezicht; Het toezicht krijgt zo weliswaar klauwen maar tegelijkertijd ook de bijbehorende nagelvijl en muilkorf die alle vormen van het openbaar bestuur en de daarbij behorende geheimhoudingsplicht van in vertrouwelijkheid verstrekte/verkregen gegevens altijd lijken te moeten kenmerken.
Toezicht is gebaat bij openheid en controleerbaarheid (hetgeen vaak modisch wordt verward met transparantie/doorzichtigheid, maar bij volkomen transparantie wordt alles aan het zicht onttrokken terwijl je juist alles wilt kunnen zien.)

Het toezicht zelf dient te worden samengesteld op basis van criteria die als waarborg dienen voor haar onafhankelijkheid:
  • inspraak van de bewoners/betrokkenen in het gebied waarborgen middels…
    • … vertegenwoordigers van diverse belangenbehartigers…
      • aangewezen door of zitting nemend namens diverse organisaties vanuit bevolking;
      • aangewezen door of zitting nemend namens diverse groeperingen van het georganiseerde bedrijfsleven.
  • naast de 'gebruikelijke vertegenwoordigers van de diverse belangenbehartigers (verenigingen, stichtingen, brancheorganisaties) dien ook het individu een stem te te krijgen.
    • in de toezichtsraad moet plaats zijn plaats moeten kunnen zijn voor individuele belangstellenden;
      Dit kan op diverse wijzen vormgegeven worden.
    • Hier onder een aantal mogelijkheden op zich of gezamenlijk daartoe extra bij kunnen dragen:
      • belangstellenden/betrokkenen kunnen zich persoonlijk verkiesbaar stellen als (tijdelijk) lid van de toezichtshouder…
        • dit zou kunnen door middel van een soortement men  waterschapsverkiezingen, 
      • vanuit de bevolking zouden steeds bij toerbeurt enkele personen verplicht moeten worden tijdelijk zitting te nemen…
        (Denk daarbij aan het de in verschillende landen geldende burgerplicht bij oproep zitting te nemen in de jury van een rechtbank)
        • hiervoor zou een soortement conscriptie/sociale-dienstplicht kunnen worden ingesteld waarbij willekeurige burgers voor de periode van bijvoorbeeld 1 jaar verplicht worden toezicht te houden en zodoende de kans op kliekvorming te verkleinen.
        • uiteraard moeten dit aangewezen burgerleden gegrond bezwaar kunnen maken tegen hun eventuele aanstelling en dient er voor hun verplichte inzet een redelijke onkostenvergoeding en eventuele urenvergoeding wegens mogelijke inkomstenderving tegenoverstaan.
        • => mensen moeten het als een (ongezochte) eer kunnen beschouwen tijdelijk mee te draaien in dit circus
  • scholingsmogelijkheden voor allen die zitting nemen in dit circus van toezicht.
  • volstrekte onafhankelijkheid ten opzichte van…
    • … de mijnbouwers;
    • … de aan de mijnbouw geliéerde partijen;
    • … de van de mijnbouw afhankelijke personen en partijen;

Bekostiging
Bedrijven die in opdracht van mijnbouwers metingen doen, meetopstellingen monitoren, meetgegevens verwerken moeten aantonen zonder enige last van de mijnbouwer te kunnen werken. D.w.z. dat voorzover metingen niet door de mijnbouwer zelf worden gedaan deze commerciële meters hun opdracht en financiële ondersteuning krijgen van het publiek toezichtorgaan dat daartoe de benodigde middelen beschikbaar gesteld krijgt zonodig kan afdwingen van de Overheid. de beschikbare gelden moeten beheerd worden door het onafhankelijk publiek toezicht.

Wie de kat de bel wil aanbinden moet haar niet op 't spek binden…
noch in verleiding brengen 
door in haar de kandelaar (vetkaars) die zij omwille van de smeer zou kunnen likken te na te zetten.



Een vriendelijke groet,

Simon Koorn

Geen opmerkingen:

Een reactie posten