Waarom kiest de Tweede Kamer niet gewoon de Minister-President?

Op 15 maart kon Nederland naar de stembus...
... om een nieuwe Tweede Kamer te kiezen.

Dat is gelukt...
en er zitten 'weer netjes' 150 beëdigde volksvertegenwoordigers, van 13 verschillende partijen, in de kamerbankjes (tegenwoordig luxe draaifauteuils). Maar daarmee hebben we nog geen nieuwe regering, geen nieuw kabinet (van ministers).
Daarover wordt inmiddels al weer ruim 100 dagen over gesteggeld, geïnformeerd, gepreformeerd, gezwartepiet.

Waarom wordt de Minister-President, de Premier niet gewoon netjes gekozen...
... door de Tweede-Kamer of de gehele Staten Generaal?

In de Nederlandse traditie kiezen wij (de kiezers) de volksvertegenwoordigingen.
Landelijk kiezen we de Tweede-Kamer, niet de Minister-President laat staan onze regeringen;
Provinciaal kiezen we de Provinciale Staten, niet de Commissaris des Konings, niet de gedeputeerden;
Op lokaal niveau is het niet veel anders, we kiezen de Gemeente-Raad, de Burgemeester komt uit Den Haag en de wethouders worden door de raad benoemd.


Kabinetsformatie nu...
In plaats van de premier te kiezen wordt er in uitgebreide onderhandelingen een kabinet geformeerd. Daarbij wordt er gestreefd naar een kabinet dat kan rekenen op de voldoende steun in de Tweede Kamer (en liefst ook in de Eerste Kamer). En omdat geen van de partijen in ons systeem ook maar in de buurt van een absolute meerderheid komt betekent dat vaak maandenlang onderhandelen over een meerderheidscoalitie ter ondersteuning van het nieuw te vormen kabinet. Daarbij proberen de onderhandelaars het eigen tafelzilver en kroonjuwelen veilig te stellen en onderwijl de anderen zoveel mogelijk water in de wijn te laten doen nog voor er ook maar een besluit genomen of stemming voltrokken is. Op die manier moeten er steeds zaken al van te voren worden uitgeruild opdat partijen van elkaar weten erop te kunnen vertrouwen dat waar zij bereid zijn water bij eigen wijn te doen op het ene punt daarin gerekend kan worden dat de coalitiegenoten te_zijner_tijd bereid zijn tot een wederdienst.

Mooi systeem van ≫voor_wat_hoort_wat≪...
maar worden dergelijke besluiten dan ook in voldoende mate gedragen door de wil/gunst van de kiezer?
Immers, door in coalitiebesprekingen water bij eigen wijn te doen om zodoende een ander punt binnen te halen, kan het heel goed zijn dat zaken waar waar gewoon echte meerderheden in de kamers (maar buiten de coalitie) te vinden zijn niet of slechts in sterk verwaterde vorm door de kamers komen omdat coalitiegenoten elkaar vasthouden.

Dat kan anders, dat moet anders.

Premier-verkiezing door de Staten Generaal
Laten de Eerste Kamer en Tweede Kamer en (al dan niet uit hun midden) gewoon de Premier kiezen.
Laat de kandidaten in een korte getrapte verkiezingsstrijd elkaar de degens kruisen in een systeem van maximaal drie ronden.
Wellicht zou het daarbij ook naar de kiezer eerlijker en duidelijker zijn als de naar voren geschoven kandidaten geen zittende kamerleden zouden zijn; immers de kiezer kiest volksvertegenwoordigers om zitting te nemen in het parlement en dus in de eerste plaats niet om deel te nemen aan een regering. Diezelfde gedachtegang volgend zou het ook geen kwaad kunnen als partijen bij verkiezingen niet slechts een kandidatenlijst indienen voor de te kiezen volksvertegenwoordigers maar tenminste ook een aparte lijst met hun eventuele kandidaten voor het premierschap en andere bewindslieden (die bij voorkeur niet ook verkiesbaar zijn als volksvertegenwoordiger). 

• Als in de eerste ronde een kandidaat ≥60% van de stemmen haalt is hij de nieuwe Premier
• als geen van de kandidaten de vereiste ≥60%  meerderheid behaald...
• gaan alle kandidaten met meer dan 20% van de stemmen door naar de volgende ronde,
• als er minder dan 3 kandidaten op basis van meer dan 20% van het behaalde aantal stemmen doorgaan naar de tweede ronde dan gaan de drie kandidaten met het hoogste aantal stemmen door...,
• mocht een aantal kandidaten ex-equo (of één stem verschil) op plek drie eindigen gaan zij allen door naar de volgende ronde
• In de tweede ronde gaan de twee kandidaten met de meeste stemmen doorhet grootst behaalde van het In de eerste ronde
• de finale ronde gaat dus altijd tussen de twee kandidaten
• een kandidaat met dan ≥60% van de stemmen wordt direct aangesteld als premier
• haalt geen van beide kandidaten een gekwalificeerde meerderheid dat is het gemiddelde  resultaat van alle behaalde stemmen in de eerste, tweede en derde ronde beslissend.
• staken de stemmen ook na deze middeling dan telt de uitslag van de derde ronde, mocht de stemming in derde ronde ex-equo zijn dan volgt een een beslissende vierde ronde waarbij bij het staken van de stemmen de stem van de voorzitter van het stembureau (of willekeurig lid) openbaar wordt gemaakt en alsnog nietig wordt verklaard.

Premier vormt zijn eigen kabinet

• de door de Kamer gekozen Premier kan nu aan de slag 
• door zelf zijn kabinet samen te stellen
• het schrijven van een regeringsverklaring
• het stellen van doelen een missie
• de door de premier aangezochte/aangestelde ministers dienen wel te kunnen rekenen op de steun (geen bezwaar) van de Kamer.

De Regering...

Het Kabinet, de regering, kan nu (na beëdiging etc.) aan de slag.
Het Kabinet kan komen met voorstellen die steeds individueel door de kamers moeten worden beoordeeld op haalbaarheid, wenselijkheid en verenigbaarheid met de divers verkiezingsprogramma's.

De Tweede Kamer kan net als nu komen met eigen voorstellen. Voorstellen/moties die bij voldoende ondersteuning door de Regering moeten worden overgenomen, of, indien zij een aangenomen motie of andere stemming naast zich neerlegt de consequentie van een eventuele motie van afkeuring of wantrouwen aanvaarden (net als nu).

De kamer krijgt zo meer vat op het regeringsbeleid en meerderheidsstandpunten hebben een grotere kans te worden omgezet in wet en beleid omdat de kamerleden niet (minder) gebonden zullen zijn aan coalitie-afspraken; Immers men kan en zal zo eerder naar politieke voorkeur en in overeenstemming met het eigen verkiezingsprogramma kunnen stemmen in plaats van zich steeds te moeten afvragen of het tegen of voor stemmen zou kunnen leiden tot een breuk in de coalitie waardoor toegezegde steun op andere punten niet gerealiseerd zou kunnen worden.